Co się stanie z firmą po Twojej śmierci? Zarządca sukcesyjny

Przedsiębiorco, czy zastanawiałeś się co się stanie z firmą na wypadek Twojej śmierci?

Staramy się nie myśleć nad konsekwencjami naszej śmierci, ale może jednak warto się nad tym zatrzymać.

Dlatego zarządca sukcesyjny to dobre rozwiązanie na dalszą działalność przedsiębiorstwa. Jeśli go nie wskażesz, cały wysiłek włożony w budowanie własnej firmy może pójść na marne.

Ustawa o zarządzie sukcesyjnym

Dotychczas spadkobiercy firmy przejmowali jej majątek, ale nie mogli kontynuować prowadzenia firmy pod tą samą nazwą, numerem NIP,  korzystać z wykupionych koncesji, zezwoleń itp. Następowały problemy z zatrudnionymi osobami, którym umowa wygasała z chwilą śmierci jednej ze stron umowy. Innymi słowy po śmierci przedsiębiorcy firma przestawała istnieć i jej kontynuowanie było wręcz niemożliwe.

Na szczęście wiele się zmieniło z dniem 25 listopada 2018 r., kiedy to weszła w życie ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej z dn. 5 lipca 2018 r., która jest skierowana do właścicieli prowadzących działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG (Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej).

Kim jest zarządca sukcesyjny?

Zarządca sukcesyjny to osoba fizyczna, która jest powołana przez:

• przedsiębiorcę,

lub

• do 2 miesięcy po śmierci dotychczasowego właściciela firmy mogą go wybrać w formie aktu notarialnego spadkobiercy, którzy są właścicielami przedsiębiorstwa w spadku.

Kim mogą być spadkobiercy? To:

• małżonka/małżonek przedsiębiorcy, o ile przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku,
• spadkobierca ustawowy właściciela firmy,
• spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek i zgodnie z testamentem przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku.

Kto może zostać zarządcą sukcesyjnym?

Zarządcą sukcesyjnym możemy ustanowić osobę fizyczną posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, np. jednego ze spadkobierców przedsiębiorcy (a więc osoby prawne, np. spółki są wykluczone). Wskazany zarządca nie musi mieć doświadczenia w byciu przedsiębiorcą. Nie może mieć orzeczonego zakazu prowadzenia działalności, bądź wykonywania określonego zawodu, który wchodzi w zakres działalności zmarłego przedsiębiorcy. Wspomnę, że na zarządcę możemy wybrać prokurenta.

Przedsiębiorca ma prawo do powołania również zarządcę „rezerwowego”, który w razie rezygnacji z funkcji lub niemożności pełnienia funkcji przez pierwszego zarządcy sukcesyjnego, przejmie jego stanowisko.

Co daje powołanie zarządcy sukcesyjnego?

Zarządca do chwili uregulowania kwestii spadkowych działa niejako w zastępstwie zmarłego przedsiębiorcy, a dokładniej ma prawo do:

• prowadzenia firmy pod tą samą nazwą co dotychczas, ale z dodatkowym dopiskiem: „w spadku”, z numerem NIP przypisanym do zmarłego przedsiębiorcy;
• korzystania z dostępu do kont bankowych dotychczas użytkowanych przez założyciela firmy;
• wykonuje prawa oraz obowiązki pracodawcy, czyli umowy z pracownikami pozostają ważne do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego;
• może zawierać i wykonywać umowy cywilnoprawne związane z działalnością gospodarczą;
• może dokonywać czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem działalności w spadku;
• może być pozwany w związku z prowadzeniem przez siebie przedsiębiorstwa w spadku lub w wyniku działań przedsiębiorcy przed śmiercią;
• może pobierać wynagrodzenie za wykonywanie swoich obowiązków (w takim przypadku stosujemy Kodeks cywilny o zleceniu);
• bierze udział w postępowaniach administracyjnych, podatkowych i sądowo administracyjnych (a więc w kontaktach z kontrahentami, Urzędem Skarbowym, ZUS-em itp.);
• przedsiębiorstwo w spadku jest dalej podatnikiem podatku PIT i VAT, wystarczy tylko zgłosić zarządcę do Urzędu Skarbowego.

Zarządca działa w swoim imieniu, ale na rachunek właściciela przedsiębiorstwa w spadku. Jeżeli jakieś czynności przekraczają zakres zwykłego zarządu, to zarządca sukcesyjny musi mieć zgodę wszystkich właścicieli przedsiębiorstwa w spadku. Gdy jest to niemożliwe, wtedy musi mieć zezwolenie sądu. Zarządca może jednak odpowiadać za szkodę, jaką wyrządzi w wyniku nienależytego wykonywania swoich obowiązków.

Zarządca sukcesyjny prowadzi wszelkie sprawy firmy do czasu załatwienia formalności spadkowych. Maksymalnie może to być okres 2 lat, a w wyjątkowych sytuacjach do 5 lat licząc od śmierci przedsiębiorcy.

Jak powołać zarządcę sukcesyjnego?

Jeśli chcemy powołać zarządcę sukcesyjnego aby nasze przedsiębiorstwo zachowało płynność działania, powinniśmy wykonać 3 czynności.

1. Wytypować odpowiednią osobę na to stanowisko.
2. Spisać oświadczenie o powołaniu zarządcy sukcesyjnego i uzyskać pisemną zgodę zarządcy na pełnienie tej funkcji (zarówno oświadczenie, jak i zgoda mogą być ujęte w jednym dokumencie).
3. Dokonać wpisu do CEIDG, w którym wskażesz określonego zarządcę sukcesyjnego. Taki wpis można aktualizować osobiście w urzędzie gminy, drogą elektroniczną, pocztą albo… zgłosić się do nas, a my zrobimy to za Ciebie 🙂

Jeżeli zależy Ci na sprawnym kontynuowaniu Twojej działalności przez swoich spadkobierców i uniknięciu zbędnych formalności, nerwów oraz dodatkowych kosztów np. za akt notarialny ustanawiający zarządcę z wyboru spadkobierców, warto zastanowić się nad wyborem swojego zastępcy już teraz. Wówczas będziesz miał pewność, że firma nie zboczy z obranego kursu i powierzysz ją w dobre, zaufane ręce. I co najważniejsze – zachowasz po sobie dobre imię i markę, którą pokochali Twoi wierni klienci.